بررسی تاثیر اسید سالیسیلیک و کود نیتروژن بر روی برخی صفات کمی گل گاوزبان اروپایی (l. borago officinalis)

چکیده: بذر اغلب گونه های دارویی به جهت سازگاری اکولوژیک با شرایط محیطی دارای نوعی از اشکال گوناگون خواب می باشند. بنابراین، شناخت عوامل اکوفیزیولوژیک موثر بر خواب و ایجاد شرایط بهینه برای جوانه زنی آنها، در راستای تولید و پرورش گیاهان یاد شده امری ضروری است. گل گاوزبان اروپایی گیاهی است دارویی و یکساله، با نام علمی officinalis l. borago و نام انگلیسی borage که متعلق به تیره ی boraginacaeae می باشد.گیاه مزبور از جمله ی نباتاتی است که بذر آن دارای خواب می باشد. مواد مختلفی به صور متفاوت به منظور حذف و کاهش فراین خواب به کار رفته اند که یکی از آنها نیز اسید سالیسیلیک می باشد. این ماده با نام شیمیایی ارتو هیدروکسی بنزوییک اسید یک تنظیم کننده ی درونی از گروه ترکیبات فنلی طبیعی می باشد که در تنظیم فرآیند های فیزیولوژیک گیاه دارای نقش اساسی است. افزایش جوانه زنی، القای گل دهی، رشد و نمو، افزایش میزان محصول و افزایش عملکرد میوه ، بازدارندگی سنتز اتیلن و تاثیر در فعالیت های گیاهی از جمله باز و بسته شدن روزنه ها، روابط آبی، پایداری غشا، جذب عناصر غذایی و فعال شدن عامل ایجاد مقاومت به بیماری ها از مواردی است که به کارکرد اسید سالیسیلیک نسبت داده می شود. نیتروژن مهم ترین عنصر غذایی در تولید گیاهان زراعی بوده و به طور تقریبی کمبود آن در همه جا دیده می شود مگر آن که به صورت کود مصرف شود. این عنصر تشکیل دهنده ی بخش عمده ی ساختمان اسیدهای آمینه، اسیدهای نوکلئیک، نوکلئوتید و کلروفیل می باشد. نیتروژن سبب رشد رویشی و زایشی شده و قادر به افزایش تعداد گل آذین، سطح برگ، تعداد دانه و پروتئیـن می باشد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که نیتروژن در تمامی عوامل موثر در عملکرد گیاهان زراعی از نقشی مهم برخوردار است. به منظور بررسی اثرات اسید سالیسیلیک (بذر خشک، آب مقطر، 700، 1000، 1300 و 16000 میکرومول در لیتر)، اسید جیبرلیک (بذر خشک، آب مقطر، 200، 400، 600 و 800 میکرومول در لیتر)، نیترات پتاسیم (بذر خشک، آب مقطر، یک، دو، سه و چهار گرم در لیتر) در دو زمان متفاوت (12و 24 ساعت) بر روی خواب شکنی بذور گل گاوزبان اروپایی، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار، در آزمایشگاه پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه مراغه صورت گرفت و پس از بررسی نتایج، اسید سالیسیلیک به عنوان تیمار مناسب برای اعمال خواب شکنی بذور در نظر گرفته شد. به علاوه، اعمال تیمار با این هورمون، باعث افزایش درصد نهایی جوانه زنی، شاخص میزان جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، درازای ریشه چه، درازای ساقه چه و وزن خشک آنها شد. بذور خواب شکسته ی حاصل از کاربرد اسید سالیسیلیک، سپس برای کاشت در کشتزار در بخش دوم پژوهش به کار برده شدند. به این ترتیب که در ادامه ی بررسی های بخش نخست تحقیق، آزمایشی در سال زراعی 90-89 در کشتزار پژوهشی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه مراغه آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در سه سطح افشانه کردن اسید سالیسیلیک (صفر، 700 و 1400 میکرومول در لیتر) و چهار سطح کود (صفر، 25، 75 و 125 کیلوگرم در هکتار) به مورد اجرا درآمد نمونه برداری و جمع آوری داده ها ی پژوهش مزرعه ای در سه مرحله ی مختلف انجام گرفت. نتایج تجزیه ی واریانس داده های مذکور نیز نشان داد که افشانه کردن اسید سالیسیلیک و نیتروژن تاثیر به سزایی در تولید اندام های سبز و افزایش بیوماس، تولید گل، تولید دانه و افزایش میزان کلروفیل برگ داشتند. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد تیمار استفاده از غلظت 700 و 1400 میکرومول در لیتر اسید سالیسیلیک به همراه کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن بهترین نتیجه را در کشتزار داد.